واژه «خودرو» این روزها مترادف «آلودگی هوا» شده است. کمتر پیش میآید از آلودگی هوا بگوییم و از تاثیر خودرو در آن چشمپوشی کنیم. اما در این میان خودروها نقش پررنگتری در افزایش انواع آلایندهها دارند و برخی از این خودروها بهدلیل فرسودگی بیشاز حد، عمر بالا و تغییر کاربری حتی نمیتوانند برگه معاینهفنی اخذ کنند.
یکی از انواع این خودروها، دیزلیها و خودروهای سنگین هستند و یکی از نهادهایی که بهنوعی جایگاهی امن برای این خودروها محسوب میشود، شهرداری تهران است.
براساس مشاهدات و گزارشهای میدانی خبرنگار «دنیای خودرو» برخلاف وعدههایی که شهرداری تهران مبنیبر صدور برگه معاینهفنی برای تمام خودروهای تحتمالکیت خود و پیمانکارانش داده بود، هنوز بسیاری از خودروهای دیزلی و سنگین این نهاد معاینهفنی نگرفتهاند و حتی در آینده هم نمیتوانند آن را اخذ کنند. در ادامه این موضوع را از زوایای مختلفی بررسی میکنیم.
الزام سازمان حمل و نقل ترافیک
ماجرا از سال گذشته آغاز شد، یعنی زمانیکه محسن پورسیدآقایی، رئیس سابق سازمان حملونقل و ترافیک شهرداری تهران، به تمام دستگاهها و سازمانهای زیرمجموعه شهرداری تهران ابلاغ کرد تمام خودروهای سنگین و دیزلی مانند خودروهای جمعآوری زباله، آبیاری گیاهان یا خودروهای عمرانی، باید برگه معاینهفنی اخذ کنند. این سازمانها نیز وعده دادند تمام خودروهای تحتمالکیت خود و پیمانکارانشان را ملزمبه اخذ این برگه میکنند.
تهدید شهرداری توسط پیمانکار
شهرداری تهران مالک حدود ۳۰۰ خودرو است و باقی خودروها، آنهایی هستند که پیمانکاران شهرداری، مالکیت آنها را بر عهده دارند. از میان این ۳۰۰ خودرو، حدود ۱۰۰ دستگاه اسقاط شدند و ۲۰۰ دستگاه بهرغم این که به سن فرسودگی رسیدهاند؛ اما موفق به اخذ برگه معاینهفنی شدند.
اما حدود ۲۵۰۰ خودرو دیزل سبک ۵تنی تا تریلیهای دیزلی سنگین تحتمالکیت پیمانکاران شهرداری تهران هستند. یک منبع آگاه در ستاد معاینهفنی شهرداری تهران ادعا میکند این خودروها اغلب برگه معاینهفنی ندارند و هرزمان که پیمانکار به اخذ برگه معاینهفنی ملزم شده است، او شهرداری را تهدید میکند که دیگر خدمات انجام نمیدهد، بهعنوانمثال دیگر آشغال جمع نمیکند.
تغییر کاربری عاملی برای عدم اخذ برگه معاینه فنی
اما علت عدم مراجعه پیمانکاران خدمات شهری به ستاد معاینهفنی، کهنگی و فرسودگی خودروهای تحتمالکیتشان نبود بلکه تغییر کاربری بود. طبق قانون، خودروهایی که تغییر کاربری دادند بهطورمثال اگر در سندشان اتاق، شستوشودهنده و حملکننده ذکر نشده بود، امکان حضور در ستاد معاینهفنی را ندارند.
اما سال گذشته نواب حسینی، مدیرعامل سابق ستاد معاینهفنی طی توافقی با وزارت راهوشهرسازی توانست برای یکسال مجوز حضور خودروهای تغییر کاربریدادهشده در ستاد معاینهفنی بگیرد.
آلایندگی و مشکلات ترمز خودروها، پیمانکاران را رد کرد
بعد از این توافق اما از میان حدود ۲۵۰۰ خودرو پیمانکاران خدمات شهری تنها حدود ۵۰۰ خودرو به ستاد معاینهفنی ارسال شدند. منبع آگاه در ستاد معاینهفنی درباره سرنوشت این خودروها گفت: «بیشاز ۸۰درصد خودروها رد شدند و نتوانستند برگه معاینهفنی اخذ کنند.»
اما پرسش اساسی اینکه علت اصلی عدم اخذ معاینهفنی خودروها چیست؟ اولین علت، ترمز و دومین عامل هم نقش خودروها در افزایش آلایندگی هواست.
پرسش های بی پایان
این ماجرا عاملی شد تا خودروهای دیگر برای اخذ معاینه فنی به ستاد ارسال نشوند. مسئولان ستاد و اعضای شورای شهر تهران بهرغم پیگیریهایی که برای دریافت معاینهفنی خودروهای پیمانکاران داشتند در رقابت بین سازمانی پیروز نشدند و تهدیداتی ازجمله جمع نکردن زباله و بهخطر افتادن نظم شهر باعث شد ماجرا فیصله پیدا کند.
ستاد معاینهفنی براساس توافقهایی با سازمان پسماند قرار شد با پیمانکارانی که خودرو خود را به مراکز معاینهفنی ارسال نمیکردند، قرارداد منعقد نکند، اما طی تحقیقات «دنیای خودرو» این اتفاق نیز باعث نشده است خودروها خدمات شهری معاینهفنی اخذ کنند.
اکنون پرسش اینجاست چرا سازمانی که یکی از وظایفش همکاری در مبحث کاهش آلودگی هواست، نمیتواند پیمانکارانش را ملزم به اخذ معاینه فنی خودروهایی کند که در کاهش آلایندههای PM۲.۵ نقش بسزایی دارد.